Niniejszy zeszyt „Postępów Nauk Medycznych” przygotowali pracownicy Zakładu Biochemii i Biologii Molekularnej CMKP. Składające się na ten numer artykuły oryginalne i przeglądowe przedstawiają wybrane zagadnienia związane z tematyką realizowaną przez zespoły badawcze Zakładu.

I tak praca dr hab. Tadeusza Pacuszki z zespołem dotyczy funkcji gangliozydów, w tym zależności między budową reszty ceramidowej a sposobem ich występowania w błonie plazmatycznej. Praca zawiera wstęp teoretyczny, a także komentarz do opublikowanych i nieopublikowanych wyników własnych zespołu. Przeglądowa praca doktorantki mgr Natalii Fedoryszak-Kuśka omawia wpływ gangliozydów na aktywność receptorów epidermalnego czynnika wzrostu.

Struktura przestrzenna i antygenowa peroksydazy tarczycowej, podstawowego enzymu w procesie biosyntezy hormonów tarczycy i jednego z trzech głównych antygenów tarczycowych w chorobach tarczycy z autoagresji jest badana w Zakładzie od kilku lat. Przedstawione przez dr Marlenę Godlewską i współautorów prace – oryginalna i przeglądowa dotyczą tego problemu. W pracy doświadczalnej badano lokalizację immunodominujacego epitopu dla ludzkich autoprzeciwciał peroksydazowych, stosując jako narzędzie mysie przeciwciał monoklonalne i przeciwciała wyprodukowane przeciwko peptydom ludzkiej peroksydazy tarczycowej. Wyniki wskazują, że przynajmniej część sekwencji niektórych peptydów może brać udział w budowie immunodominujących domen ludzkiej TPO. Praca przeglądowa podsumowuje aktualną wiedzę na temat biologii i funkcji fizjologicznej peroksydazy tarczycowej.

Kolejna praca oryginalna (dr Urszula Piotrowska i współautorzy) przedstawia badania dotyczące przekaźników błonowych i wewnątrzkomórkowych szlaków sygnalizacyjnych aktywowanych przez TSH w linii komórek tarczycy prawidłowej transfekowanych dużym antygenem T wirusa SV40. W pracy wykazano, że „unieśmiertelnienie” komórek nabłonkowych tarczycy prawidłowej zmniejsza wrażliwość na TSH. Uzyskane wyniki sugerują ostrożność w stosowaniu tej linii komórkowej jako prawidłowych tyreocytów.

Uszkodzenia DNA odgrywają istotną rolę w mutagenezie, karcynogenezie i rozwoju innych chorób u ludzi, a zaburzenia w ich naprawie mogą być czynnikiem ryzyka rozwoju wielu chorób, w tym raka. Praca przeglądowa autorstwa mgr Justyny Janik przedstawia najnowszą wiedzę na temat udziału stresu oksydacyjnego, uszkodzeń DNA, reaktywnych form tlenu (ROS), mutacji somatycznych oraz zmiany w mechanizmach naprawy DNA w rozwoju nowotworów, w tym możliwy ich udział w rozwoju raków tarczycy.

Praca dra Piotra Popławskiego dotyczy poznanych ponad pięćdziesiąt lat temu, zapomnianych i ponownie odkrytych w ostatnich kliku latach tyronamino-pochodnych hormonów tarczycy. Tyronaminy działają jako cząsteczki sygnałowe i wywołują zróżnicowany wpływ na organizm. Biorą udział między innymi w powstawaniu hipotermii, efektów chronotropowych i inotropowych czy w obniżeniu współczynnika oddechowego, i jak się ostatnio postuluje mogą mieć również zastosowanie terapeutyczne.

Proces autoimmunizacji jest jednym z czynników etiologicznych rozwoju pierwotnej żółciowej marskości wątroby, a obecne w surowicy krwi pacjentów autoprzeciwciała są przydatnym narzędziem uzupełniającym diagnostykę choroby. Tym zagadnieniom poświęcona jest ostatnia praca autorstwa dr Alicji Bauer, która podsumowuje aktualną wiedzę na temat autoprzeciwciał wykrywanych u pacjentów z PBC.

Autoimmunologiczne choroby tarczycy (AITD) są najczęstszymi tkankowo-swoistymi chorobami autoimmunologicznymi. Etiologia tych chorób nie jest jeszcze w pełni poznana, ale w ich rozwoju znaczącą rolę odgrywają interakcje pomiędzy czynnikami genetycznymi, środowiskowymi i epigenetycznymi. Praca przeglądowa prof. Ewy Brzeziańskiej i współautorek dyskutuje genetyczne podstawy rozwoju tych chorób, w tym genów immunoregulatorowych i mechanizmów epigenetycznych.